دماسنج ابزاری است که دما را اندازه گیری می کند. می تواند دمای یک جامد مانند غذا، مایعی مانند آب یا گازی مانند هوا را اندازه گیری کند. سه واحد اندازه گیری درجه حرارت رایج ترین عبارتند از: سانتیگراد، فارنهایت و کلوین.
 
مقیاس سلسیوس بخشی از سیستم متریک است. سیستم اندازه گیری متریک همچنین شامل واحدهای جرم مانند کیلوگرم و واحدهای طول مانند کیلومتر است. سیستم متریک، از جمله سلسیوس، سیستم رسمی اندازه گیری تقریباً برای همه کشورهای جهان است. بیشتر زمینه های علمی دما را با استفاده از مقیاس سانتیگراد اندازه گیری می کنند. صفر درجه سانتیگراد نقطه انجماد آب و 100 درجه سانتیگراد نقطه جوش آب است.
 
سه کشور از مقیاس درجه سانتیگراد استفاده نمی کنند. ایالات متحده، برمه و لیبریا از مقیاس فارنهایت برای اندازه گیری دما استفاده می کنند. با این حال، حتی در این کشورها، دانشمندان از مقیاس سلسیوس یا کلوین برای اندازه گیری دما استفاده می کنند. آب در دمای 32 درجه فارنهایت یخ می زند و در دمای 212 درجه فارنهایت می جوشد.
 
مقیاس کلوین توسط فیزیکدانان و دانشمندان دیگری که نیاز به ثبت دماهای بسیار دقیق دارند استفاده می شود. مقیاس کلوین تنها واحد اندازه گیری است که دما را برای «صفر مطلق»، یعنی فقدان کل انرژی گرمایی، شامل می شود. این امر مقیاس کلوین را برای دانشمندانی که دمای اجسام را در مناطق سرد فضای بیرونی محاسبه می کنند ضروری می کند. آب در 273 کلوین یخ می زند و در 373 کلوین می جوشد. ما دمای بیرون را در مقیاس کلوین نمی خوانیم زیرا از اعداد بسیار زیادی استفاده می کند - یک روز 75 درجه فارنهایت به عنوان 297 کلوین خوانده می شود!
 
انواع دماسنج
 
دماسنج مایع
مایع در هنگام گرم شدن با سرعتی منظم و قابل اندازه گیری منبسط می شود. به همین دلیل، شکل رایج دماسنج حاوی مایعی در یک لوله شیشه ای باریک است. جیوه یکی از آشناترین مواد مورد استفاده در دماسنج مایع است. مایعات دیگری مانند نفت سفید یا اتانول نیز ممکن است در این نوع دماسنج ها استفاده شود.
 
هنگامی که گرما افزایش می یابد، مایع از یک کاسه یا لامپ به ناحیه خالی منبسط می شود و از لوله بالا می رود. هنگامی که دما کاهش می یابد، مایع منقبض می شود و دوباره پایین می آید. دماسنج های مایع اغلب شامل هر دو مقیاس درجه حرارت سانتیگراد و فارنهایت هستند که در دو طرف لوله نمایش داده می شوند.
 
حداکثر دماسنج یک نوع آشنا از دماسنج مایع است. در یک دماسنج حداکثر، مایع به سمت لوله شیشه ای رانده می شود، اما وقتی دما پایین می آید، نمی تواند به راحتی سقوط کند. حداکثر دما در یک بازه زمانی تعیین شده را می توان پس از حذف دماسنج از محیط مشاهده کرد. حداکثر دماسنج معمولاً برای اندازه گیری دمای بدن افراد استفاده می شود.
 
دماسنج های مایع را می توان با توجه به نوع مایع مورد استفاده محدود کرد. به عنوان مثال، عطارد در 38.83- درجه سانتیگراد (37.89- درجه فارنهایت) جامد می شود. دماسنج های جیوه ای نمی توانند دمای زیر این نقطه را اندازه گیری کنند. الکل ها مانند اتانول در حدود 78 درجه سانتیگراد (172 درجه فارنهایت) می جوشند. نمی توان از آنها برای اندازه گیری دمای بالاتر از این نقطه استفاده کرد.
 
دماسنج های الکترونیکی
برای اندازه گیری دما بر حسب کلوین نمی توان از جیوه و دیگر دماسنج های مایع استفاده کرد. دماسنج های کلوین معمولاً دستگاه های الکتریکی هستند که می توانند تغییرات کوچک در تابش را ثبت کنند. این تغییرات قابل مشاهده نیستند و ممکن است فشار هوا را به اندازه کافی برای افزایش سطح جیوه در دماسنج مایع تغییر ندهند.
 
دماسنج های الکترونیکی با ابزاری به نام ترمیستور کار می کنند. یک ترمیستور مقاومت خود را در برابر جریان الکتریکی بر اساس دما تغییر می دهد. یک کامپیوتر مقاومت ترمیستور را اندازه گیری می کند و آن را به دمای خواندن تبدیل می کند.
 
دماسنج های دیگر
امروزه دماسنج های تخصصی برای اهداف مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال، یک سرماسنج دمای بسیار پایین را اندازه گیری می کند. کرایومترها برای اندازه گیری دما در فضا استفاده می شوند. پیرومترها برای اندازه گیری دماهای بسیار بالا استفاده می شوند. صنعت فولاد از پیرومتر برای اندازه گیری دمای آهن و سایر فلزات استفاده می کند.